Sürdürülebilir mimarlık kavramı doğa ve insanın uyum içinde hareket etmesi amacından türemiştir. Çevreye en az şekilde zarar veren ve minimum enerji tüketen tasarım ihtiyacının ortaya çıkardığı sürdürülebilir mimari kavramı, yapı ve çevresinin insanlarla olan ilişkisini tanımlar. Binaların ekosisteme en az zarar verecek tasarımlara sahip olmasının amaçlandığı bu yaklaşıma dünyadan ve Türkiye’den önemli örnekler verilebilmektedir. Kaynakların tükenme tehlikesine karşı alınan bir önlem olarak da görülebilecek bu yeni akımı farklı yönleri ile sizler için yazımızda ele aldık.
Sürdürülebilir Mimari Nedir?
Sürdürülebilir mimari yapı çevresinin insan ile ilişkisini tanımlayan ve minimum enerji tüketimini hedef alan bir tasarım yöntemidir. Enerji tüketiminden malzeme kullanımına kadar pek çok alan kavramla ilişkilidir. Tasarımlarda enerji ve ekolojik korumaya bilinçli bir yaklaşım gösterilen bu akımda tasarımcılar, kolektif refahı düşünerek yapılara hayat verir.
Sürdürülebilir Mimari Özellikleri Nelerdir?
Sürdürülebilir mimarinin özellikleri kaynakların dengeli tüketimi üzerine kuruludur. Yapılan araştırmalar doğrultusunda kaynak tüketiminin yarısını inşaat sektörünün gerçekleştirdiği anlaşılmış ve kolektif refah için yapılarda sürdürülebilir tasarımlar geliştirilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarına öncelik vermesi bu tarzın en önemli özelliği olarak ön plana çıkarken, binaların da çevresel etkisinin minimuma indirilmesi hedeflenmektedir.
Temel prensibi kaynakların aşırı biçimde tüketilmesinin önüne geçilmek olan bu tarzın her ülkede farklı uygulaması ile karşılaşmak mümkündür. Tasarımlarda mimarlar, ülkenin karakteristik çevre özelliklerini baz alarak yapıları oluştururlar. İskandinav ülkelerinde konut inşaatı için kayın ağacının kullanımı sürdürülebilir mimarlığa örnek olarak gösterilebilirken, bu tarz Yemen’de kendisinin çamurdan yapılan gökdelenler ile gösterir. Verilen iki örneğin de gösterdiği gibi kaynaklardan kasıt sadece enerjiyi değil yapı malzemelerini oluşturan hammaddeleri de ilgilendirmektedir.
Sürdürülebilir Enerji Üretiminde Hangi Yöntemler Kullanılır?
Sürdürülebilir enerji üretimi yöntemleri azalan kaynaklar ve artan çevre bilinci ardından çeşitlendirildi. Sürdürülebilir tasarımlarda yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim arttı. Yapı inşasında da kendisini gösteren bu enerji üretim yöntemlerine verilebilecek örnekler şu şekildedir:
- Güneş enerjisi
- Rüzgar enerjisi
- Isı pompaları
- Güneş enerjisi kullanarak su ısıtma
Sürdürülebilir Yapı Malzemeleri Nelerdir?
Sürdürülebilir yapı elemanları mimari tarzın vazgeçilmez bileşenleridir. Geri dönüştürülebilir malzemelerin yapımında ön ayak olduğu ve farklı pek çok bileşeni içeren sürdürülebilir yapı malzemelerine örnekler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Koyunyünü
- Kendini tamir eden buton
- Fırınlanmış toprak
- Kağıt paneller
- Yerel kayalar
- Hindistan cevizi
- Muşamba
- Cam elyaf
- Kot kumaşı
- Ahşap lifi
- Bambu
- Keten kumaşı
Dünyada Sürdürülebilir Mimari Örnekleri
Dünyadan sürdürülebilir mimariye örnekler aşağıdaki gibi verilebilir:
- K2 sürdürülebilir daireler – Avustralya
- Greensburg Şehri – ABD/Kansas
- Beddington Zero Energy Development – İngiltere
- One Cenral Park – Sidney
- Artı-enerjili Evler – Almanya
Türkiye’de Sürdürülebilir Mimari Örnekleri
Türkiye için sürdürülebilir mimari kendisini Yeşil Bina ismi ile gösteriyor. Planlamasından işletimine kadar doğal kaynakların uyumunun ilke alındığı yeşil binalarda, dayanıklılık ve konfor ilkeleri de ön planda tutuluyor. İlk kez 1970’lerde ele alınan kavram ile ilgili çeşitli tarihlerde Ekoköyler ülkemizde farklı illerde kurulurken, turizm beldelerinde de turistik amaçlarla farklı yörelerde tesisler inşa edilmiştir. Deneysel amaçlı olarak kamu kurumlarınca bazı projeler hayata geçirilmiş ve ülkemize sürdürülebilirlik mimarlık alanında önemli örnekler kazandırılmıştır. Türkiye’de sürdürülebilir mimari tanımına giren köy, tesis ve kamu projelerine verilebilecek en güzel örnekler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Eko Foça – İzmir
- İmece Evi – Antalya
- Güneş Köyü – Ankara
- Çanakkale ve Dedetepe Çiftliği – Çanakkale
- Milletler Çadır Kenti – İzmir
- Yaşayan Toprak Projesi – Muğla
- Ahmet Kizen Evi ve Pansiyonları – Fethiye
- Durudeniz Tatil Kötü – Fethiye
- Murat Reis Camii Kültür Merkezi – Hatay
- BELKO Kömür Deposu İdari Binası – Ankara
- Ulusal Gözlemevi Misafirhanesi – Antalya
- Erciyes Üniversitesi Güneş Evi – Kayseri
- Çukurova Üniversitesi Güneş Evi – Adana
- ODTÜ Güneş Evi – Ankara
- Ege Üniversitesi Güneş Evi – İzmir
