Kentsel dönüşüm deprem kuşağı üzerinde bulunan ülkemizde dayanıklı olmayan binaların yeniden inşa edilmek üzere yıkılmasıdır. Yıkılan bina ve konutların yerine deprem gibi doğal afetlere daha dayanıklı yapılar oluşturularak can ve mal kaybı önlenebilir. Kentsel dönüşüm şartlarında risk grubunda olan yapıtları yıkarken içerisinde ikamet eden bireylere kira ve kredi yardımı yapılmaktadır. Bireylerin bu yardımlardan yararlanabilmesi için ise binaların yasa kapsamında değerlendirilmesi ve yapıların riskli olması gerekmektedir.
Yerinde Kentsel Dönüşüm Ne Demek?
Yerinde kentsel dönüşüm binaların müstakil olma durumunu kapsayan bir terimdir. Kentsel dönüşüme giren binaların yerine toplu konutlar inşa edilebilmektedir. Bireylerin arsaları üzerine kendilerine ait bina yapılmasına yerinde kentsel dönüşüm denmektedir. Depreme karşı dayanıksız ve risk taşıyan binaların yıkılır ve bulunduğu konuma daha sağlam binalar yapılır.
Kentsel Dönüşüme Giren Binaların Riskli Olması Nasıl Tespit Edilir?
Kentsel dönüşüme girecek binaların risk tespiti Bakanlıktan onay almış kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. Resmi Gazete’de yayınlanmış riskli olan binalar ile ilgili bir yönetmelik bulunmaktadır. Yönetmeliğe göre binanın yapılış yılı üzerinden uzun zaman geçmişse ya da yıpranma payı bulunmakta ise risk taşıdığı kabul edilir. İnşaat firmaları kentsel dönüşüm için gerekli olan işlemleri yapmaktadır. Tespit başvurusunu binanın üzerinde hak sahibi olan bireyler tarafından yapılabilir. Başvuru yapılmayan binalar için Bakanlık ya da Belediyenin gerekli görmesi üzerine tespit başlatabilirler.
Risk Tespitinden Sonra Ne Yapılmalıdır?
Risk tespit edilen binalar için yıkım emri verilmektedir. Bakanlık tarafından verildi ise 15 gün içerisinde bina haklarına sahip bireyler itiraz edebilirler. İtiraz kabulden geçmediği takdirde bina sahiplerinin 60 gün içerisinde binayı boşaltmaları gerekmektedir. Bu süre içinde yıkım yapılmayan binalar kamu tarafından yapılır. Bina tek bir bireye ait değilse hangi bireye ne kadar pay düşeceğine Bina Ortak Karar Protokolü karar verir. Katılmak istemeyen bireylerin hisseleri açık arttırma ile binaya ait hak sahibi olan bireylere satılır. Bu hisselere ortak çıkılmadığı takdirde Bakanlık bu hisseleri kendi bünyesi için satın alır.
Kentsel Dönüşümde Ev Sahiplerinin Hakları
Kentsel dönüşümde ev sahibinin hakları arasında en çok merek edilen konu para ödeyecek olup olmadıklarıdır. Mülk sahipleri inşaat firmaları ile bir anlaşma gerçekleştirerek yıkım kararı alabilir bu durumda masraflar anlaşmalı olarak mülk sahibi tarafından karşılanır. Anlaşma yolu tercih edilmez ise yıkım sürecini Bakanlık başlatır. Bakanlık durumu tapu müdürlüğüne iletir. Tapu müdürlüğü ise bina sahiplerinin hakları ölçüsünce ipotek çıkartır. Daha sonra çıkarılan ipotek hak sahiplerine iletilir. Yıkım kararı verilen binaların sahipleri için kredi desteği bulunmaktadır. Kredi çekebilme limiti 100.000TL ile 625.000TL arasında farklılık gösterebilmektedir. Kentsel dönüşüm için yıkılan binaların yerine TOKİ yapılmakta TOKİ’de ikamet etmek istemeyen bireyler düşük oranlı faizler ile kredi çekilebilmektedir.
